De Poedel

De vrolijke krullenbol uit Frankrijk heeft zijn imago als gepoederde salonleeuw al lang achter zich gelaten en wordt steeds populairder als veelzijdige vrijetijdsgenoot. Onze Hond trok naar onze oosterburen en zag er hoe de Poedel toeristen in verrukking brengt, zich inzet voor wilde dieren en zelfs mensenlevens kan redden.

Tekst: Julia Elling

Terwijl Frank Schröter de hygiënische omstandigheden in de middeleeuwen in Wernigerode op een leuke manier beschrijft, verheugt Choco zich: hij mag zo een rat vangen – en daarvoor uitgebreid worden gevierd! Frank is toeristengids. Een of twee keer per week trekt hij zijn nachtwakerpak aan en laat hij bezoekers op een leuke manier kennismaken met de geschiedenis en bezienswaardigheden van de historische stad in het Harzgebergte.

“In de Klintgasse, tussen het Harzmuseum en het scheve huis, vertel ik dat ratten in Wernigerode een gezondheidsprobleem waren. Dan gooi ik een stoffen rat om de hoek en Choco sprint erachteraan”, zegt Frank. Als de mensen de steeg uitkomen, staat de grote Poedel al op hen te wachten – met trots opgeheven borst en de rat in zijn bek. “Dan zeg ik: kijk eens, elke avond vangt Choco er een. Op een gegeven moment is de stad rattenvrij, en aan wie hebben we dat te danken?” En dan juicht iedereen: Choco! 

Het is duidelijk: de Poedel is de stiekeme ster van Franks ‘Histotainment’-tour. Als hij in zijn vrije tijd zonder kostuum in Wernigerode rondloopt, lopen de mensen gewoon langs hem heen. “Choco daarentegen wordt vaak herkend”, vertelt de gepensioneerde helikopterpiloot en vlieginstructeur glimlachend. Zijn nachtwachtrondleiding met Choco kan worden geboekt op de website van het toeristenbureau van Wernigerode, maar je kunt ook ter plekke aansluiten. Hondenbezitters zijn ook welkom – Frank en Choco zijn natuurlijk extra blij met Poedels.

Hij en zijn vrouw Kathrin zijn namelijk altijd al poedelfans geweest. “We waren op zoek naar een makkelijke, makkelijk te trainen hond die van kinderen houdt. We hebben tenslotte acht kleinkinderen”, zegt Frank. In Choco hebben ze een lief familielid gevonden dat ook perfect past als partner voor Franks stadsrondleidingen. Choco blijft namelijk altijd relaxed en laat zich niet afleiden – behalve misschien door de brutale katten in de Mittelstraße. 

“Ik vind het belangrijk dat mensen ook eens hartelijk kunnen lachen. Choco laat tussendoor enthousiast kleine kunstjes zien, laat zich braaf door de kinderen leiden en geniet ervan om geaaid te worden – en natuurlijk om op de foto te gaan. Hij weet namelijk precies hoe knap hij is!” Choco is gewoon een echte showman. Frank doseert zijn optredens goed – de stadsrondleiding moet geen circusvoorstelling worden. 

In de negentiende eeuw waren Poedels de sterren van de entertainmentwereld. In vrouwenkleding balanceerden ze op ballen of sprongen ze door hoepels. De Londenaren applaudisseerden voor de Poedelcrew van Mr. Crawley, de Berlijners waren dol op hun dansende poedel Pollux en de Hamburgers bewonderden de moed van een poedel die in dierentuin Hagenbeck acrobatische kunstjes deed met een luipaard. Dankzij hun behendigheid en leergierigheid konden Poedels bijna alles worden aangeleerd – dierenwelzijn was toen nog niet zo belangrijk. 

Veel Poedels zijn niet alleen superslim, maar hebben ook doorzettingsvermogen en zijn bereid om te presteren. In de jaren negentig deed musher (hondenslederijder) John Suter met zijn grote poedels mee aan de beruchte Iditarod-sledehondenrace in Alaska. Ondanks temperaturen tot -32°C haalden ze de finish. Ook al werden later alleen nog poolhonden toegelaten, John wist wat hij aan zijn poedels had. Hij schreef: “Als je van de slee valt, rent een Husky gewoon door. De Poedel kijkt om en maakt een U-bocht om je op te halen.” 

Dit mensgerichte ras vindt zijn oorsprong in de jacht. Sinds de middeleeuwen werden de voorouders van de poedel gebruikt als waterhonden voor de eendenjacht. Hun dichte krullende vacht beschermde hen tegen koud water en scherpe takken. Veel Poedels hebben hun passie voor jagen, apporteren en zwemmen behouden, hoewel ze niet tot de jachthondenrassen behoren, maar tot de FCI-groep van gezelschapshonden.

In de VS worden Poedels nog steeds gebruikt voor de jacht. Dat geldt voor drie van de vier maten: niet alleen de grote, maar ook de kleine en Dwergpoedel. Alleen bij de Toypoedel is het risico op verwondingen te groot. Bij ons worden Poedels maar zelden gebruikt voor de jacht. Een van hen is de grote Poedel Boje van Svenja Bartuschat uit Ritterhude. De gediplomeerde hondentrainer en gedragsadviseur heeft zich gespecialiseerd in jachtlustige honden en ontwikkelt samen met hun baasjes individuele trainingsconcepten. 

“Poedels zijn echte vrolijke honden die van aandacht houden en graag iets met hun baasje doen”, legt ze uit. “Maar vaak zijn hun baasjes verrast door de sterke jachtinstincten van hun Poedel.” Dat geldt echter niet voor alle Poedels: “Er is een groot verschil: terwijl de ene volkomen kalm blijft bij wild, speurt de andere opgewonden de horizon af op zoek naar bewegingen en jaagt het wild door het hele bos als je hem zijn gang laat gaan – inclusief het volgen van het spoor.” 

Om aan Bojes' uitgesproken jachtpassie tegemoet te komen, heeft Svenja hem getraind met dummy’s en hem een waterdicht terugroepcommando aangeleerd. Nadat ze haar jachtbrevet had gehaald om de verschillende jachthondenrassen nog beter te begrijpen, heeft ze Boje ook getraind voor de jacht. “Hij werkt nog steeds graag met dummy's. Maar als ik hem voor de keuze zou stellen of hij een dummy of een stuk wild moet zoeken, zou hij niet lang hoeven nadenken.” 

Op jachtseminars kreeg de ‘Poedelvrouw’ vaak eerst verbaasde blikken. “Maar als Boje dan de beste sleep van allemaal deed, sprak dat voor zich.” Tegenwoordig zet Svenja Boje vooral in om gewonde reeën op te sporen na verkeersongevallen. “De jachtpachter belt me, we rijden naar de plaats van het ongeval en van daaruit zoekt Boje het wild op met een speurharnas aan een lange lijn, zodat we het kunnen doden.” Op deze manier kan Boje de dieren veel leed besparen.

Net als Svenja is Wiebke Romano uit Menslage in de regio Osnabrück een gecertificeerde hondentrainer. Ze legt zich vooral toe op dummywerk. Sinds 2020 fokt Wiebke sportieve grote poedels onder de kennelnaam “La Stella D'Argento”. Haar huidige nest is afkomstig van haar zilverkleurige teef Eseniya en haar witte reu Baldar en heeft precies het karakter dat past bij haar fokdoel. “Helaas neigen sommige poedels naar een zekere onzekerheid of terughoudendheid. Ik wil zelfverzekerde Poedels fokken die zo sociaal mogelijk zijn, veelzijdig en makkelijk te motiveren, maar niet overdreven enthousiast.” 

Wiebke wil haar “Dummypoedels” echter niet als werkhonden zien. “Poedels zijn allrounders en dat moeten ze ook blijven. Een scheiding tussen werk- en showlijnen zou bovendien het genenpool onnodig beperken.” Veel honden uit Wiebkes nakomelingen zijn actief in reddingswerk. “Daar ben ik bijzonder blij mee. Enerzijds laat het zien hoe zenuwsterk en terreinvast poedels kunnen zijn. Anderzijds vinden Poedels dit werk ook erg leuk, omdat het aansluit bij hun talenten.”

Met een goede opvoeding, die altijd past bij de ontwikkelingsfase, legt Wiebke de basis voor een leven als actieve metgezel. “Poedels zijn pas op drie- tot vierjarige leeftijd mentaal volwassen. Daar moet je tijdens de training rekening mee houden.” Naast het karakter vindt Wiebke een goed gespierd, functioneel lichaam belangrijk. “De snuit mag niet te smal zijn, zodat er geen tandproblemen ontstaan, en de nek mag niet te lang zijn, omdat dat de lichaamsbalans bemoeilijkt.” 

Omdat Poedels in het verleden meestal in één kleur werden gefokt, is de genenpool binnen een kleur vaak relatief klein, aldus Wiebke. Dat heeft er ook toe geleid dat er vaak bepaalde karakterverschillen tussen de kleuren kunnen worden waargenomen. “Over het algemeen heeft de Poedel echter een bevredigende genetische diversiteit.” Om dat zo te houden, laat Wiebke niet alleen haar fokhonden, maar ook alle puppy's screenen op genetische diversiteit, DLA-haplotypes en alle bekende genetische aandoeningen. 

“Ik hoop dat dit bij ons fokkers de norm wordt, zodat we een uitgebreide database kunnen opbouwen. Zo kunnen we bij toekomstige paringen beter ervoor zorgen dat de ouderdieren zo min mogelijk aan elkaar verwant zijn en vrij zijn van genetische ziekten.” Sommige onderzoeken zijn nu al verplicht, bijvoorbeeld op heupdysplasie, patellaluxatie, cataract en verschillende genetische ziekten.

Een ander onderwerp dat Wiebke na aan het hart ligt: “Als we de kleurvarianten vaker met elkaar kruisen – wat tot nu toe nog niet zo gebruikelijk is – zou dat de genetische diversiteit bevorderen en zouden we ons beter kunnen richten op een goede lichaamsbouw en een stabiel karakter.” En wat hoopt ze van toekomstige Poedelbezitters? “Het liefst zie ik actieve gezinnen, stellen of singles die op zoek zijn naar een ondernemende hond.”

Wiebkes eigen poedels – van de makkelijk te leiden Francesca tot de pittige Eseniya – laten zien hoe veelzijdig dit ras is. Wiebke doet niet alleen dummywerk met hen, maar ook trekhondensport, hoopers en speurwerk. Ook hondentrainer Svenja benadrukt: “Poedels zijn kleine verrassingspakketjes. Je moet samen met de fokker rustig de juiste puppy uitkiezen.” 

Toeristengids Frank uit het Harzgebergte gaat misschien ook binnenkort op zoek naar een geschikte puppy om Choco te vergezellen. Dan zullen de (stoffelijke) ratten in Wernigerode niets meer te lachen hebben.